Karbon ayak izi, birim karbondioksit cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsüdür ve iki ana parçadan oluşur: (Birincil) ayak izi ve dolaylı (ikincil) ayak izi.
Birincil ayak izi, evsel enerji tüketimi ve ulaşım (araba ve uçak) dahil olmak üzere fosil yakıtlarının yanmasından ortaya çıkan doğrudan CO2 emisyonlarının, ikincil ayak izi ise kullandığımız ürünlerin tüm yaşamın döngüsünden bu ürünlerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla ilgili olan dolaylı CO2 emisyonlarının ölçüsüdür.
KARBON AYAK İZİNİ AZALTMAK İÇİN ÖNERİLER
Arabalar düşük güçlü (küçük) olmalıdır. Yürüyerek gidilebilecek mesafeler yürünerek, uygun şartlar varsa bisiklet kullanılarak kat edilmelidir. Arabayla işe gitmek mecburiyeti varsa araba paylaşılmalıdır. Aracını uygun hızda kullanılarak ve takip mesafesi korunarak gaz-fren olayından kaçınmak, unutulmamalıdır ki önemli miktarda yakıt tasarrufu sağlar.
Atıkların azaltılması, imalatçıların gereksiz ve tabiatta bozulmayan ambalaj malzemeleri kullanmamaları, ambalajsız tüketilebilecek ürünlerin ambalaj kullanmadan tüketilmesi, karbon ayak izini küçültür.
Bitkisel ve hayvansal artıkların çöpe atılması yerine bahçede ya da belde parklarında tabii gübre olarak kullanılması, geriye dönüşüm konusuna özen gösterilmesi, gerekli olmadıkça çok küçük miktarlarda ambalajlanmış gıda ürünlerinim tüketilmemesi yine pozitif etki sağlar.
Doğal gaz yerine ısınmak için Güneş enerjisi kullanmak. Kaloriferlerin petek ısıları en alt düzeyde tutulmalı, binalar yeteri kadar havalandırılmalıdır. Buralarda yapılacak iyi bir ısı yalıtımı doğal gaz fatura tutarlarını ve karbon ayak izini küçültmede önemli bir rol oynar.
Elektrik için yenilenebilir enerji kullanmak, tasarruflu ampuller, buzdolapları, klima cihazlarını tercih etmek, Seyahatlere mümkün olduğunca toplu taşıma araçlarıyla çıkmak, tatillere uçakla gitmek, Yerel otobüs, tren hizmetlerini kısa mesafeler için kullanmamak karbon ayak izini küçültmede önemli bir rol oynar.
İKİNCİL AYAK İZİNİ AZALTMAK İÇİN TEKLİFLER
Bir şeyler satın alındığında bu ürünlerin nerelerde üretildiği ve üretimde hangi maddelerin kullanıldığı göz önüne alınmalıdır. İmalat ya da nakliyesinde yüksek emisyona sahip olan ürünlerden mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Örneğin çoğu Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinde musluk suyunu kullanmada herhangi bir sakınca olmamasına rağmen insanlar şişe suyu alma konusunda ısrar etmektedir. Eğer şişe üzerinde volkanik kaynaklardan geldiği konusunda bir ibare varsa uzak bir yerden ithal edildiğinden emin olunabilir. Suyun nakliyesinin karbon ayak izi daha büyük olacaktır. Bir de buna şişeleme veya geri dönüşümden kaynaklanan emisyonları eklenirse çevreye negatif etki sağlayacaktır. Başka ambalajlar için de benzer durumlar söz konusudur. Mesela aynı hacimde iki içecek kabından biri, kullanıcıların hafifliğinden dolayı tercih ettiği alüminyumdan ise bu kabı üretmek için kullanılan enerji, aynı hacimdeki depozitosuz (tek kullanımlı) cam şişe üretimi için gereken enerjinin 20 mislidir. Şişe, çok kullanımlıysa bu oran daha da büyür. Dolayısıyla bilinçli kullanıcıların cam şişeleri tercih etmesi önerilmektedir.
Yiyecek ve içeceklerin uzak mesafelerden gelenlerinden kaçınılmalı, yerel ürünleri tüketmeye özen göstermelidir. Satın alınan yiyeceklerin hangi ülkeden geldiği etiketinde yazılıdır. Muz alınacaksa, yerli muz, Dünya’nın öteki ucundan ithal edilen muza tercih edilmeli, uzaktan gelen bir şişe içeceğin yerini çok daha az yol kat etmiş ürünler almalıdır.
Et tüketiminde özellikle kırmızı et tüketimi azaltılmalıdır.
Doğada bozulmayan maddelerle ambalajlanmış ürünlerden uzak durulmalıdır. Örneğin yumurta alırken köpük ambalaj yerine karton veya mukavvadan yapılmış ambalaja konulmuş yumurtalar çevre koruma açısından tercih edilmelidir. Yine Uzak ülkelerden ithal edilen elbiseler yakında üretilmiş uygun elbiselere tercih edilmemelidir.
Çevre açısından verilebilecek en iyi karar, mümkünse meyve ve sebzeleri kişilerin kendi bahçesinde yetiştirmeleridir. Permakültür uygulamaları, bu konuda basit ve uygulanabilir çözümler sunmaktadır. Bir elma ağacı dikildiğinde hem birçok meyve elde edilmiş hem de ağaçla atmosferdeki karbon miktarının azalmasına katkıda bulunulmuş olunur.
KARBON AYAK İZİNİ EN AZA İNDİRMEK İÇİN TAVSİYELER
Yenilenebilir kaynaklardan (Rüzgâr ve hidroelektrik gibi) elektrik üreten bir yeşil enerji aboneliği sağlayın; böylelikle elektrikten kaynaklanan karbon ayak izi katkınızı sıfıra indirebilirsiniz.
Kullanmadığınız cihazlarınızı tamamen kapatın (ışıklar, televizyon, DVD çalıcı, Hi Fi, bilgisayar, vs.).
Kaloriferin ısısını biraz azaltın (birkaç derece aşağısını deneyin).
Sıcak suyun ısısını biraz azaltın (iki derecelik bir düşüş bile büyük bir fark oluşturacaktır).
Kaloriferin zamanlayıcı ayarını kontrol edin; işe gittiğinizde evi ısıtmanın bir anlamı yoktur.
Bulaşık ve çamaşır makinenizi tam yükle çalıştırın; bu şekilde su, elektrik ve deterjan tasarrufu sağlarsınız.
Çaydanlığa kullanacağınız kadar su doldurun.
Cep telefonunuz şarj olur olmaz şarjdan alın.
Düzenli aralıklarla buzdolabınızın/derin dondurucunuzun buzunu çözün.
Alışverişinizi mümkün oldukça tek seferde yapın.
Çamaşırlarınızı makinede kurutmak yerine asarak kurutun.
Spor salonuna arabayla gitmek yerine yürüyerek gitmeyi tercih edin.